لیبرالیسم و نارضایتی های آن

مقصود من از «لیبرالیسم» اشاره به دکترینی است که برای اولین بار در نیمۀ دوم قرن هفدهم میلادی ظهور کرد و با استفاده از بازوهای قوانین ‏مدنی و اساسی، اختیارات دولت‏ها را محدود و با تأسیس نهادهای غیردولتی، از حقوق افرادی که در محدودۀ قلمرو اختیارات آنها زندگی می‏کردند، حمایت می‏کرد. اشارۀ من به لیبرالیسم آن برچسبی نیست که امروزه بر سیاست‏های چپ میانه در ایالات ‏متحده زده می‏شود؛ بلکه، همان‌طور که در صفحه‏های پیش رو خواهیم دید، مقصودم آن دسته از ایده‏ها با سویه‏های انتقادی خاص است که از لیبرالیسم کلاسیک انشعاب یافته‏اند. افزون بر این، مقصود من از لیبرالیسم، آن نوع اختیارگرایی‏ای نیست که دکترین آن براساسِ ستیز با دولت بنا شده و در ایالات متحده به لیبرترینیسم می‏شناسند. من از مفهوم لیبرال، به‏معنای اروپایی آن، که به جایگاهی برای احزاب راست میانۀ‏ بدبین به سوسیالیسم تبدیل شده، نیز برحذرم. لیبرالیسمِ کلاسیک همچون خیمۀ بزرگی است که طیف گسترده‏ای از دیدگاه‏های سیاسی را در خود جای داده و با وجود تفاوت در دیدگاه، همگی آنها در اصل‏های بنیادی‏ای، چون حقوق فردی، قانون و آزادی بیان، اشتراک نظر دارند.

این که لیبرالیسم در سال‏های اخیر مستمرا در حال عقب‏نشینی بوده، امری کاملا مشهود است. به‏گفتۀ خانۀ آزادی، حقوق سیاسی و آزادی‏های مدنی در سراسر جهان طی سه و نیم دهه، بین سال‏های 1974 تا اوایل دهۀ 2000، افزایش معنی‏داری را به خود دیده‏اند، درحالی‏که در بازۀ زمانی پانزده سال متوالی قبل از سال 2021، جهت این نمودار همواره نزولی بوده و با اطلاق عباراتی چون پس‏رفت یا حتی رکود دموکراتیک اعتبارسنجی شده است.