‌بهترین تحلیل برای فروپاشی آپارتاید آفریقای جنوبی، اشاره به نقش آن دسته از کارگزاران (به‌ویژه نخبگان هر دو جبهه) است که با محاسبه‌ی عقلانیِ هزینه‌ها و منافعِ درحال تغییر دریافتند که معامله منافعشان را تأمین می‌کند. نتیجه‌ی مذاکرات پیرامون قانون اساسی جدید، که حدود چهار سال زمان برد، شکل‌گیریِ همین معامله بود. بنابراین، رویکردی که براساس آن سیاست نوعی برهم‌کنشِ پیچیده‌ی منافع گوناگونِ فردی و جمعی است که همه‌ی طرف‌ها به میانجی آن در پی منافع خود هستند، این مطالبه را پیش روی تحلیلگران می‌نهد که ابتدا منافع به‌خطرافتاده را شناسایی کنند و بعد به ارزیابی شواهدی بپردازند که نشان می‌دهد توازن میان هزینه‌ها و منافعِ رویه‌های سیاسی گوناگون برای طرف‌های متعدد درگیر به چه سمت‌وسویی در حرکت است. دستاوردهای سیاسی (در بسترهای غیرانقلابی) حاصل توافق‌ها و سازشکاری‌هایی‌اند که برای تحقق منافع به آن‌ها تن می‌دهیم، زیرا می‌خواهیم به بهترین معامله‌ی ممکن در یک شرایط خاص دست یابیم.

‌

افلاطون هنگامی‌که با سقراط آشنا شد بسیار جوان بود و این آشنایی سرآغاز تحول بزرگی در زندگی او گشت. سقراط با آنکه کتابی ننوشت، از طریق پیروان و شاگردان خود، ازجمله افلاطون، بر شیوۀ تفکر فیلسوفان بعدی یونان و سپس غرب اثری عمیق گذاشت. او سال‌های واپسین عمر خود را به بحث دربارۀ مسائل اخلاقی وقف کرد. هاتف دلف که یونانیان در همۀ کارهای فردی و اجتماعی خود از او پیش‌گویی می‌خواستند گفته بود که سقراط فرزانه‌ترین مرد یونانی است، ولی سقراط مطمئن بود که چنین نیست و بر آن شد که خلاف حکم هاتف را ثابت کند. روشی که او برای این منظور برگزید همان فن جدل بود که هدفش مغلوب کردن مخاطب در محاجه و استدلال است، ولی سقراط از این روش برای رخنه انداختن در معتقدات اخلاقی‌شان بهره می‌گرفت. مثلا از ایشان می‌پرسید که منظورشان از خویشتن‌داری و عدل و انصاف و همانند اینها، که پیوسته در سخنان خود از آنها دم می‌زنند، چیست. مردم طبعا از دادن پاسخ درست و منطقی عاجز می‌ماندند؛ زیرا دشوارترین کارها تعریف مفاهیم ساده و بسیط است. آنگاه سقراط می‌گفت که اگر او فرزانه‌تر از آنان است فقط ازاین‌روست که بر نادانی خود آگاه است و حال آنکه ایشان نیستند، یعنی در جهل مرکب‌اند. اما چارۀ نادانی علم است و آدمی‌ باید، علاوه بر آنکه خطاها و اشتباهات عامه را بر سر مفاهیم اخلاقی کشف کند، از ارزش علم در اخلاق آگاه باشد. علم در اخلاق بدین معنی مهم است که اگر آدمی‌ همین اندازه بداند که حق و راستی چیست به‌خودیِ‌خود در پی آن خواهد رفت و مسئلۀ اخلاقیات در زندگی او حل خواهد شد.