نمایشنامه پژوهی (چکیده مقالات نخستین کنفرانس ملی نمایشنامه پژوهی ایران)

انسان از مرزهای بی شماری عبور می کند، نه فقط گذر از مرز یک کشور، که از مرزهای معنا و کلمات، از مرزهای اشیا، اجتماع، علم و حتی گاه از مرز زمان هم گذر می کند. این امر در نزد یک هنرمند، سهل تر است. او از مرز عبور می کند، همان طور که شاعر از مرز نظم و علمِ عروض و قافیه عبور می کند. همان طور که نویسنده از مرز چارچوب ها و قواعد ادبی می گریزد. این عبور و گذشتن از مرزها، گاه به زمان برمی گردد؛ وقتی نویسنده ای به گذشته می نگرد در واقع به بازنگری، اندیشیده است که چگونه مفهوم یا دانشی را از گذشته به زمان حال برگرداند. دوباره نگاه کردن به وضعیت گذشته و رسیدن به وضعیت جدید، موجب کشف موارد نهفته در گذشته می شود؛ یعنی کشف جهانی مدرن، در وضعیت گذشته.
آثار کهن شایستگی بازنگری دارند، اما به دلایلی چند این آثار معمولاً به فراموشی سپرده می شوند. یکی از این دلایل، ممکن است این باشد که این آثار، برای خوانندهٔ امروزی قابل فهم نیست. چه دلایل زبان صعب و غامض اثر باشد، چه تغییرات ارزشی، فرهنگی و مفهومی، این آثار در گوشهٔ کتابخانه ها مانده اند. آنچه در این پژوهش به آن پرداخته می شود، توجه بسیاری از نمایشنامه نویسان مدرن اروپایی به آثار کهن است. چگونگی عبور مرزها، تبدیل مفاهیم، دوباره نگری به معنویت و ارزش گذاری به دانش کهن از جمله مواردی است که این پژوهش بدان می پردازد. این پژوهش نشان می دهد که نمایشنامه نویس معاصر فرانسوی -اریک امانویل اشمیت (۱۹۶۰)- به عنوان یک دراماتورژیست غربی با به کارگیری اشعار فلسفی مولوی قرن هفتم و با استفاده از سنت های شرقی از طریق تفحص کیفی و نظریهٔ کهن الگوها برای ارائهٔ ساده و مختصر مفاهیم پیچیده گذشته به بیانی امروزی، به تحریر نمایشنامه می پردازد. آثار او با سرعت مورد توجه مردم قرار گرفت و به بیش از چهل زبان ترجمه شده است. آثار او مخاطب را وادار به بازگشایی معنا می کند و بار دیگر هستی انسان و فعالیت های معنادار او را در زندگی مطرح می کند.