مسائل فلسفه اخلاق (فلسفه و کلام111)

حکم مشهور فیشته که «اخلاقیات بدیهى است»، دست‌‏کم به معنایى که او در نظر داشت، امروزه دیگر نمى‌‏تواند صادق باشد، هرچند که بى‌‏شک رگه‌‏اى از حقیقت در آن هست. مشخص‌‏تر بگوییم، مى‏‌توان گفت در اینجا بزنگاه تاریخى خاصى در کار است. منظورم این است که شاید در جهانى که مردم در آن خود را نمایندگان یک طبقۀ صاحب‌‏قدرت حس مى‌‏کنند و همگى آرمان‌‏هایى مشخص دارند که این طبقه آرزومند برآوردن آن‌‏هاست، اخلاقیات کاملا بدیهى به نظر بیاید، چنان‏‌که در سال‌‏هاى آغازین قرن نوزدهم براى متفکران برجستۀ بورژوا این‌‏گونه بود. [امروزه] وضعیت به‌‏کلى متفاوت است، چون امروزه هر عمل مهمى که براى فهمیدن نظریه‌‏اش تلاش مى‏‌کنیم گرایشى شوم و حتى فاجعه‌‏بار دارد به اینکه ما را به شکلى از تفکر وادار کند که با دلبستگى‌‏هاى واقعى و بى‌‏واسطۀ خودمان مغایرت دارد.