ساعت گرگ و میش

“خدمت سربازی مثل بیماری یرقان است: دکتر به آدم می‌گوید به زودی خیلی غمگین خواهی شد، ولی آیا می‌توان از آن پرهیز کرد؟ هر طور می‌توانم از خودم دفاع می‌کنم”
رولان همقطارانش در پادگان را با این صفات معرفی می‌کند: ”آنچه که در آنها بیشتر نظرم را جلب می‌کند ناهماهنگی‌شان است. بدنشان، روحشان، احساس‌شان با بی‌نظمی و هر کدام با نواخت خاص خودش رشد می‌کند. هیچ وقت همقطارانم به اندازه زمان حاضر ورزیده نخواهند شد، ولی از نظر فهم و شعور بچه‌های شانزده ساله‌ای بیش نیستند. به‌طور انفرادی شانزده ساله و به طور دسته جمعی دوازده سال و نیم! تا ده سال دیگر ذهن‌شان شکل اصلی‌اش را پیدا خواهد کرد؛ یعنی موقعی که جسم‌شان دیگر کمتر از آنها فرمان خواهد برد. و اما احساس ـ جایی که عشق چیزی نیست جز افتضاح به پا کردن، بی‌ادبی و خودستایی، و دوستی مفهومش چیزی نیست جز همدستی- آیا می‌توان از احساس حرف زد؟