روانکاوی و ایمان (مکاتبات زیگموند فروید و اسکار فیستر)

«درمورد امکان تعالی به دین، از نظر درمانی من تنها می‌توانم به شما حسادت کنم. اما زیبایی دین قطعا متعلق به روانکاوی نیست. این طبیعی است که در این مرحله از درمان راه ما باید از هم جدا شود، گرچه شاید چنین اتفاقی هم نیفتد. اتفاقا پرسش اینجاست که چرا هیچ‌کدام از متدینان روانکاوی را کشف نکرده‌اند؟ چرا لازم بود در‌این‌باره در انتظار کسی باشیم که یک بی‌خدای تمام‌عیار است؟»

«پاسخ روشن این است: درمورد کشف، دین‌داری و نبوغ یکسان نبوده است و بسیاری از دین‌داران برای چنین کشفی نبوغ نداشته‌اند‌.
علاوه‌بر‌این در گام نخست باید بگویم شما اصلا یهودی نیستید و این مطلب برای من که عاموس، اِشعیا، اِرمیا و نویسنده‌ی کتاب “ایوب” و کتاب “جامعه‌ی سلیمان” ارزشی بی‌اندازه در دیدگاهم دارند جای بسی تأسف است.
و در گام دوم اینکه شما بی‌خدا نیستید. چون “همانا آن‌که برای حقیقت زندگی می‌کند با خدا می‌زِیَد. و هرآن‌که در راه رهاییِ عشق می‌کوشد در خدا مأوا گزیده است”.»