بازیگر پنهان (تئاتر و قلم22)

کتاب بازیگر پنهان ــ با ترجمه‌ای روان به فارسی ـ رساله‌ای استثنایی درباره‌ی بازیگری است. استثنایی نه به این معنا که مطالعه‌اش از آدم یک شبه ‌بازیگر می‌سازد، بلکه به این معنا که دیدگاهی استثنایی نسبت به بازیگری عرضه می‌کند. یوشی اویدا در این کتاب بازیگری را عمیقا با زندگی، هستی، طبیعت، جامعه، روحی جسمیت یافته و با بدنی روحانی شده، آمیخته و عجین می‌داند، و وقتی می‌گوید: «باید به‌راحتی بازی کنیم و این راحتی همان «عدم» بازیگر است.» ممکن است که خواننده، ابتدا به ساکن به تعجب بیفتد که این دیگر چه‌جور کتابی درباره‌ی بازیگری است که نیست شدنِ دیدنی‌ترین و ای بسا جذاب‌ترین سازه‌ی نمایشی را شرط بنیادین بازی می‌داند؟ البته چنین دلالتی در خود عنوان کتاب هم هست: بازیگر پنهان. یوشی اویدا در اوایل کتاب به یاد می‌آورد که در کودکی فریفته‌ی انواع ماسک‌ها و کلاه‌گیس‌ها (ازجمله کلاه‌گیس‌های کاغذی سامورایی) بوده و همچنین دوست داشته تا با جوهر مشکی به گونه‌های مختلف، تغییر قیافه بدهد. یکی از چیزهایی که شیفته‌ی آن بوده ساکی (یا کیسه‌ای) سیاه‌رنگ بوده که مادرش آن را برایش دوخته بوده است. وقتی یوشی داخل آن می‌رفته مادر تظاهر می‌کرده که دیگر او را نمی‌بیند (‌اوه یوشی! کجا رفتی تو؟ غیب شدی؟!) و او از این غیب شدن سرمست می‌شده. یوشی اویدا می‌نویسد: «حالا می‌فهمم که این عشق به دیده شدن نبوده که مرا به بازیگری ترغیب کرده است. کلاه‌گیس‌ها و انواع آرایش چهره که سرگرمی بچگی‌هایم بود، در حقیقت نوع متفاوتی از همان ساک سیاه‌رنگی بودند که مادرم برایم دوخته بود، وسیله‌ای که با آن بتوانم غیب شوم و به ‌جای خودنمایی کردن در برابر مردم، خودم را از دیدشان رها کنم…»