بار هستی

بازگشت ابدی، اندیشه‌ای اسرارآمیز است و نیچه با این اندیشه بسیاری از فیلسوفان را متحیر ساخته است: باید تصور کرد که یک روز همه‌چیز، همان‌طور که پیش از این بوده، تکرار می‌شود و این تکرار همچنان تا بی‌نهایت ادامه خواهد یافت! معنای این اسطوره‌ی نامعقول چیست؟
خلاف اسطوره‌ی بازگشت ابدی این است: زندگی که به ‌یکباره و برای همیشه تمام می‌شود و باز نخواهد گشت شباهت به سایه دارد، فاقد وزن است و از هم‌اکنون آن را باید پایان‌یافته دانست؛ و هرچند موحش، هرچند زیبا و هرچند باشکوه‌باشد، این زیبایی، این دهشت و شکوه هیچ معنایی ندارد. این‌ها درخور اعتنا نیست، همان‌طور که جنگ میان دو سرزمین آفریقایی در قرن چهاردهم هیچ‌چیز را در دنیا تغییر نداده است، هرچند در این جنگ سی‌هزار سیاه‌پوست با رنج و مصیبت وصف‌ناپذیری هلاک شده باشند.
اما اگر این جنگ میان دو سرزمین آفریقایی به دفعات بی‌شمار در حال بازگشت ابدی تکرار شود، چیزی در آن تغییر خواهد یافت؟
آری، مسلما: در این صورت، جنگْ صخره‌ای پابرجا خواهد شد و حماقتی بدون گذشت. اگر انقلاب فرانسه می‌بایست به‌گونه‌ای ابدی تکرار شود،‌تاریخ فرانسه کمتر به رُبِسپِیر مغرور بود. اما چون این تاریخ از چیزی سخن می‌گوید که دیگر تکرارشدنی نیست، «سال‌های خونین» فقط در کلمات، نظریات و مباحث خلاصه می‌شود؛ این سال‌ها از کاه سبک‌تر است و ترس برنمی‌انگیزد. میان رُبِسپِیری که فقط یک ‌بار در تاریخ ظهور کرده و رُبِسپِیری که به‌گونه‌ای ابدی برای بریدن سر فرانسویان بازمی‌گردد، فرق بسیار است.
بنابراین، اندیشه‌ی بازگشت ابدی دورنمایی را نشان می‌دهد که در آن هرچیز، آن‌طور که می‌شناسیم، به نظر نمی‌آید و همه‌چیز بدون کیفیت ناپایدارش ظاهر می‌شود. این کیفیت ناپایدار ما را از دادن هر حکمی بازمی‌دارد. آیا می‌توانیم آنچه را در گذر است محکوم کنیم؟ ابرهای سوخته‌ی غروب آفتاب بر همه‌چیز ـ حتی گیوتین ـ افسونی غم‌انگیز می‌تاباند.