ایران باستانی

مذهب سومرى‌ها شرک و بت‌پرستى بوده هر شهرى رب‌النوع یا ارباب انواعى داشته و ارباب انواع شهرهاى دیگر نیز هرچند مورد پرستش واقع مى‌شدند ولیکن در رتبه از رب‌النوع بومى پست‌تر بودند با وجود این سه رب‌النوع را تمام سومرى‌ها رب‌النوع بزرگ مى‌دانستند 1ـ (آنو) خداى آسمان 2ـ (اِ آ) صاحب دره عمیق 3ـ (بل) خداى زمین، غیر از این‌ها ارباب انواع دیگرى هم داشتند و بعد از آن‌ها معتقد به یک گروهى از ارواح بد و عفریت و اجنّه بودند بدین معنى که مى‌گفتند ارباب انواع وجودهاى خیّرى هستند ولى ارواح بد و عفریت‌ها کارى جز اضرار ندارند و براى تسکین غضب آن‌ها باید پیوسته قربانى نمود. سومرى‌ها معابد خود را از خشت مى‌ساختند و محراب را در رأس معبد قرار مى‌دادند موافق معتقدات این قوم ارباب انواع شبیه انسان یعنى مثل انسان داراى صفاتى از غضب و بى‌رحمى و جسارت و قساوت و غیره بودند رؤساى شهرها پاتسى نام داشتند این‌ها امیر یا پادشاه محلّى بودند و جنبه روحانى را با جنبه کشورى توام نموده بنابر معتقدات سومرى‌ها امور شهرى را موافق میل رب‌النوع یا ارباب انواع آن شهر اداره مى‌کردند دنیاى بعد از مرگ در نظر سومرى‌ها خیلى وحشت‌ناک بود زیرا عقیده داشتند که اگر انسان بعد از مرگ به عذاب ابدى محکوم نشود در هر حال چیزى در آن دنیا جز گرسنگى و تشنگى و فلاکت نخواهد یافت…