آشوب (نقاط عطف برای کشورهای بحران زده)

مردم شیلی هنوز با دوراهی اخلاقی برای چگونه سبک‌سنگین کردن ابعاد مطلوب و نامطلوبِ دولت نظامی پیشین کلنجار می‌روند؛ به‌ویژه دوراهی سنجیدن مزایای اقتصادی آن دولت در مقایسه با جنایت‌هایش. آن دوراهی لاینحل است. یک پاسخ ساده شاید چنین باشد: اصلا چرا باید مزایا را با جنایت‌ها مقایسه کرد؟ چرا صرفا اذعان نکنیم که دولت نظامی ابعاد مفید و نیز ابعاد دهشتناکی داشت؟ بااین‌حال مردم شیلی در همه‌پرسی سال ۱۹۸۹-وقتی فقط گزینۀ «بله» یا «خیر» دربارۀ تمدید ریاست‌جمهوری پینوشه به مدت هشت سال دیگر پیش روی ایشان بود و نمی‌توانستند گزینۀ «بله، ولی…» یا «خیر، ولی…» را برگزینند-ناچار بودند که آن مزایا و معایب را با یکدیگر سبک‌سنگین کنند. ۴۲ درصد مردم شیلی، علی‌رغم اقدامات نفرت‌آوری که بالاخره در موزۀ ویلا گریمالدی از پرده برون افتاد، گزینۀ «بله» را انتخاب کردند. هرچند اکثر جوانان شیلی در حال حاضر از پینوشه به تحقیر یاد می‌کنند، اختلاف آرا در میان آن دسته از مردم که به قدر کافی مسن هستند تا هر دو دورۀ آلنده و پینوشه را به یاد بیاورند، به خوبی در میان دو زوج زن و شوهر نمایان شد که با ایشان مصاحبه کردم. در هر دو مورد، زن و شوهر از من خواستند که جداگانه با آنان مصاحبه کنم، زیرا آرای ایشان دربارۀ مسائلی تا آن اندازه دردناک، با یکدیگر فرق می‌کرد. در هر دو مورد شوهران به من گفتند: «سیاست‌های پینوشه از لحاظ اقتصادی به نفع شیلی بود، ولی شکنجه‌ها و کشتارهایش نابخشودنی‌اند.» همسران آن دو مرد گفتند: «کشتارها و شکنجه‌های پینوشه شیطانی بودند، ولی لازم است درک کنید که سیاست‌های او اقتصاد شیلی را منتفع کرد.»