متن کاوی (تاملی تئوریک در باب تصحیح،بازسازی و متن پژوهی)

اگر متن را در ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین شکل آن، ترکیبی از رمزگان‌های مکتوب، مشترک ـ میان دست‌کم دو فهم انسانی ـ بدانیم، آن‌گاه می‌توانیم قائل به نقش فرازمانی و فرامکانی متن شویم. متن‌ها می‌توانند واسطۀ گفت‌وگو میان ما ـ در قرن بیست‌ویکم ـ و انسان‌هایی باشند که قرن‌ها پیش می‌زیسته‌اند و یا پس از ما خواهند آمد؛ همچنان که می‌توانند ما را با انسان‌هایی پیوند دهند که صدها و بلکه هزاران کیلومتر دورتر از ما زیست کرده و می‌کنند. اما چه چیزی به ما جسارت می‌دهد که گمان کنیم می‌توانیم رمزگان‌های مکتوب مشترک میان خود و دیگران را ـ با وجود فواصل زمانی و مکانی ـ تا حدودی بفهمیم و با آن‌ها گفت‌وگو کنیم؟ بی‌گمان «سنت‌ها.»
«سنت‌ها» یعنی مجموع آموخته‌هایی که به شکل خودآگاه یا ناخودآگاه از زمان تولد ما، در وجودمان نهادینه می‌شود. این آموخته‌ها جهان ذهنی و عینی ما را می‌سازد و آموخته‌های جدیدتر، پیاپی آن را مورد بازبینی قرار می‌دهد. سنت‌ها که به دو شکل موروثی و اکتسابی در ما جریان می‌یابند، تعیین‌کنندۀ نوع مواجهۀ ما با متن هستند.