کتاب زند و هومن یسن

نویسنده : صادق هدایت

کتابی که «زند وهومن یسن» یا معمولاً «بهمن‌یشت» خوانده می‌شود، شامل یک‌رشته حوادثی است راجع به آینده ملت و دین ایران که اورمزد وقوع آنها را به زرتشت پیشگویی می‌کند. این پیش‌آمدها، هرکدام در دوره مشخصی اتفاق می‌افتد، دوره ماقبل آخر که هنگام تاخت و تاز «دیوان ژولیده‌موی از تخمه خشم» و اهریمن‌نژادان چرمین‌کمر است، قسمت عمده متن کتاب را تشکیل می‌دهد. در این دوره، زنگیان و آوارگان و فرومایگان، سرزمین ایران را فرا گرفته، همه‌چیز را می‌سوزانند و می‌آلایند و تباه می‌کنند، تا آنجا که روستای بزرگ به شهر و شهر بزرگ به ده و ده بزرگ به دودمانی مبدل می‌شود و از آن دودمان بزرگ چیزی جز مشت استخوان بازنمی‌ماند. این تغییرات قهقرایی نه‌تنها بر مردمان؛ بلکه بر جانوران و رستنیها و عناصر طبیعت نیز طاری می‌گردد. در زمین و آسمان، نشانیهایی نظیر پاره‌ای از نشانیهایی که در تورات و انجیل نیز آمده است، پیدا می‌آید. در خورشید لکهایی ظاهر می‌شود، شیوع جنایات، بایری زمین، فساد جسمانی و روحانی مردم از علامات این دوره است. افسار دیو خشم گسیخته می‌شود و به همه‌چیز لطمه وارد می‌آورد. احکام و سنن، دیگر مراعات نمی‌شود، بادهای گرم و سرد می‌وزد؛ ولی باران نمی‌بارد. این احوال همواره سخت‌تر و تاریکتر می‌شود و اهریمن پیروزمندی خود را به آواز بلند اعلام می‌دارد؛ اما ناگهان در امید باز می‌شود و کتاب با لحن خوشبین‌تری به‌پایان می‌رسد.